سرطان پروستات چیست؟ نشانه‌ها، روش‌های تشخیص و مراحل پیشرفت

سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان است و معمولاً در سنین بالای ۵۰ سال بروز می‌کند. این سرطان زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های غده پروستات رشد غیرطبیعی پیدا کرده و تومور بدخیم تشکیل دهند. تشخیص زودهنگام سرطان پروستات تأثیر قابل‌توجهی در افزایش شانس درمان و کاهش عوارض دارد. در این مقاله به‌صورت کامل به علائم سرطان پروستات، روش‌های تشخیص، تست‌های مهم، درجه‌بندی بیماری و مراحل پیشرفت می‌پردازیم.

دقیق‌ترین آزمایش‌های تشخیص سرطان، پاتولوژی تخصصی، تست PSA و بررسی پروستات را در شیراز فقط در آزمایشگاه پاتوبیولوژی دکتر دانشبد تجربه کنید. تشخیص زودهنگام، کلید درمان موفق است.

همین حالا درخواست پذیرش آنلاین آزمایش پروستات رو انجام بده.

اهمیت تشخیص زودهنگام سرطان پروستات

سرطان پروستات در بسیاری از موارد بدون علامت پیشرفت می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود مردان بالای ۵۰ سال یا افراد با سابقه خانوادگی، غربالگری منظم انجام دهند. تشخیص به‌موقع می‌تواند از گسترش سرطان به استخوان‌ها و اندام‌های دیگر جلوگیری کند.

علائم و نشانه‌های سرطان پروستات

1. علائم اولیه سرطان پروستات

در مراحل ابتدایی، بیماری اغلب بی‌علامت است اما ممکن است علائم زیر ظاهر شود:
•    افزایش تعداد دفعات ادرار به‌خصوص شب‌ها
•    ضعف یا قطع و وصل شدن جریان ادرار
•    تأخیر در شروع ادرار
•    احساس تخلیه نشدن کامل مثانه
•    سوزش یا درد هنگام ادرار
این علائم می‌توانند با بیماری‌های دیگری مانند BPH (بزرگی خوش‌خیم پروستات) نیز دیده شوند.

2. علائم پیشرفته‌تر سرطان پروستات

با پیشرفت بیماری، نشانه‌های زیر ممکن است دیده شود:
•    خون در ادرار یا منی
•    درد لگن، ران یا پایین کمر
•    کاهش وزن غیرقابل‌توجیه
•    اختلال در نعوظ
•    درد هنگام انزال
•    ورم پاها در صورت درگیری غدد لنفاوی

برای انجام آزمایش‌های پاتولوژی تخصصی، تست‌های PSA و Free PSA و همچنین غربالگری و تشخیص سرطان پروستات، به آزمایشگاه پاتوبیولوژی دکتر دانشبد در شیراز مراجعه کنید. دقت بالا ، جوابدهی دقیق و تخصصی تضمین ماست.

روش‌های تشخیص سرطان پروستات

در ادامه بهترین و معتبرترین روش‌های تشخیصی مورد استفاده در جهان را بررسی می‌کنیم.

1. آزمایش دیجیتال رکتال DRE

DRE چیست؟

در تست DRE پزشک با انگشت آغشته به ژل، قسمت پشت پروستات را از طریق مقعد لمس می‌کند.

DRE چه چیزهایی را مشخص می‌کند؟

•    وجود توده یا برآمدگی
•    اندازه پروستات
•    بافت سفت یا غیرطبیعی
•    تغییرات مشکوک به سرطان
این تست ساده و سریع بوده و معمولاً اولین مرحله معاینه مردان با علائم پروستات است.

2. تست آنتی‌ژن اختصاصی پروستات PSA

PSA پروتئینی است که توسط پروستات ترشح می‌شود. افزایش آن می‌تواند نشانه‌ای از مشکل باشد.

دلایل افزایش PSA

•    سرطان پروستات
•    التهاب پروستات (پروستاتیت)
•    بزرگی خوش‌خیم پروستات
•    فعالیت جنسی یا ورزش سنگین قبل از آزمایش

PSA چه کاربردی دارد؟

•    غربالگری اولیه سرطان پروستات
•    بررسی احتمال نیاز به بیوپسی
•    پیگیری اثربخشی درمان پس از جراحی یا رادیوتراپی

3. نمونه‌گیری بافت پروستات | بیوپسی پروستات

بیوپسی چگونه انجام می‌شود؟

با استفاده از سوزن‌های بسیار نازک، نمونه‌هایی از نقاط مختلف پروستات برداشته می‌شود. معمولاً این کار تحت هدایت سونوگرافی انجام می‌شود.

بیوپسی چه اهمیتی دارد؟

•    دقیق‌ترین روش تشخیص
•    تعیین نوع سلول‌های سرطانی
•    تعیین نمره گلیسون برای درجه‌بندی سرطان

4. سونوگرافی ترانس‌رکتال TRUS

TRUS چیست؟

نوعی سونوگرافی است که پروب کوچک از طریق مقعد وارد شده و تصاویر دقیقی از غده پروستات ارائه می‌دهد.

TRUS برای چه مواردی استفاده می‌شود؟

•    کمک به انجام بیوپسی
•    اندازه‌گیری حجم پروستات
•    تشخیص نواحی مشکوک

5. تست ژنتیکی PCA3

تست PCA3 چیست؟

این تست بر اساس بررسی سطح RNA خاصی در ادرار انجام می‌شود که در سلول‌های سرطانی پروستات به‌وفور وجود دارد.

مزیت PCA3 نسبت به PSA

•    اختصاصی‌تر برای سرطان
•    نتایج کمتر تحت‌تأثیر التهاب و بزرگی پروستات
•    مناسب برای افراد با PSA بالای بی‌دلیل

نمره گلیسون چیست؟

نمره گلیسون یک سیستم درجه‌بندی است که برای تعیین میزان تهاجمی بودن سرطان پروستات استفاده می‌شود. این نمره بر اساس این‌که سلول‌های سرطانی تا چه حد شبیه یا متفاوت از سلول‌های طبیعی پروستات هستند تعیین می‌شود. هرچه سلول‌ها غیرطبیعی‌تر و نامنظم‌تر باشند، نمره بالاتری دریافت می‌کنند و این به معنای سرطان تهاجمی‌تر است.

درجه‌بندی نمره گلیسون

نمره گلیسون معمولاً همراه با سطح PSA، نتایج بیوپسی و مرحله سرطان (TNM) استفاده می‌شود تا پزشک بتواند بهترین و دقیق‌ترین روش درمان را برای بیمار انتخاب کند.

مراحل پیشرفت سرطان پروستات 

مرحله‌بندی سرطان کمک می‌کند میزان گسترش بیماری مشخص شود. سیستم TNM رایج‌ترین روش مرحله‌بندی است.
مرحله T (تومور)

•    T1: سرطان کوچک و غیرقابل لمس
•    T2: سرطان قابل لمس و محدود به پروستات
•    T3: انتشار سرطان به کپسول پروستات
•    T4: گسترش سرطان به اندام‌های اطراف مانند مثانه

مرحله N (درگیری غدد لنفاوی)

•    N0: عدم درگیری غدد لنفاوی
•    N1: گسترش سرطان به غدد لنفاوی اطراف پروستات

مرحله M (وجود متاستاز)

•    M0: بدون انتشار دوردست
•    M1: انتشار سرطان به استخوان‌ها یا اندام‌های دور

آزمایش PSA در خون چیست و چه اهمیتی دارد؟

آزمایش PSA یک تست خون ساده است که برای بررسی سلامت پروستات و تشخیص زودهنگام سرطان پروستات استفاده می‌شود. PSA یک پروتئین است که توسط سلول‌های پروستات تولید می‌شود و نقش آن روان کردن مایع منی است. افزایش سطح PSA در خون می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات پروستات مانند التهاب، بزرگی خوش‌خیم یا سرطان باشد.

مقدار نرمال و بحرانی PSA در آزمایش خون

۱. PSA کل (Total PSA)

•    مقدار نرمال: کمتر از ۴ نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL)
•    مقدار مشکوک: ۴ تا ۱۰ ng/mL
•    مقدار بالای بحرانی: بیش از ۱۰ ng/mL (احتمال سرطان پروستات بالاتر است)

۲. PSA آزاد (Free PSA)

Free PSA بخشی از PSA است که در خون به پروتئین‌های دیگر متصل نشده است. نسبت Free PSA به Total PSA در تشخیص سرطان پروستات اهمیت دارد.
•    مقدار نرمال Free PSA: بیش از ۲۵٪ از PSA کل
•    رنج مشکوک (احتمال سرطان بالاتر): ۱۰–۲۵٪
•    رنج سرطانی (احتمال بالای سرطان): کمتر از ۱۰٪
نسبت پایین Free PSA به Total PSA می‌تواند نشانه احتمال بالاتر ابتلا به سرطان پروستات باشد.

علائم افزایش PSA در خون

افزایش PSA به خودی خود علائم خاصی ایجاد نمی‌کند. اما اغلب با مشکلات پروستات همراه است، مانند:
•    تکرر ادرار یا جریان ضعیف ادرار
•    درد یا سوزش هنگام ادرار
•    خون در ادرار یا منی
•    اختلال در نعوظ
•    درد لگن یا کمر (در صورت پیشرفت بیماری)

توجه: افزایش PSA همیشه به معنای سرطان نیست و می‌تواند ناشی از التهاب یا بزرگی خوش‌خیم پروستات باشد.

آزمایش PSA برای چیست؟

آزمایش PSA به چند منظور انجام می‌شود:
1.    غربالگری سرطان پروستات در مردان بالای ۵۰ سال یا افراد با سابقه خانوادگی
2.    پیگیری بیماران مبتلا به سرطان پروستات بعد از درمان
3.    تشخیص علت علائم ادراری
4.    تصمیم‌گیری برای انجام بیوپسی پروستات

بهترین سن و زمان انجام آزمایش PSA

•    بهترین سن: مردان بالای ۵۰ سال، یا بالای ۴۰ سال در صورت سابقه خانوادگی سرطان پروستات
•    بهترین زمان روز: صبح، قبل از ورزش سنگین، سونوگرافی یا تحریک جنسی
•    شرایط قبل از آزمایش:
 عدم فعالیت جنسی حداقل ۲۴ ساعت قبل
عدم انجام سونوگرافی یا DRE یک روز قبل
عدم ورزش سنگین یا دوچرخه‌سواری قبل از تست

دلایل بالا بودن PSA در آزمایش خون

افزایش PSA می‌تواند ناشی از عوامل مختلف باشد، نه فقط سرطان:
1.    سرطان پروستات (به ویژه اگر PSA >10 ng/mL)
2.    بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH)
3.    التهاب یا عفونت پروستات (Prostatitis)
4.    انجام فعالیت جنسی یا تحریک پروستات قبل از آزمایش
5.    سونوگرافی یا معاینه دیجیتال رکتال (DRE) قبل از تست

شرایط دقیق انجام آزمایش PSA

•    خون‌گیری به روش استاندارد و رعایت شرایط ناشتا یا نیمه‌ناشتا
•    اطلاع پزشک از داروهای مصرفی (مثل داروهای هورمونی یا Finasteride)
•    اجتناب از فعالیت‌های سنگین فیزیکی و تحریک پروستات قبل از تست
•    بررسی همزمان Total PSA و Free PSA برای دقت بیشتر
آزمایش PSA یک ابزار مهم در تشخیص زودهنگام و پیگیری سرطان پروستات است. توجه به مقدار Total PSA، Free PSA، نسبت Free/Total، شرایط انجام آزمایش و عوامل موثر بر افزایش PSA می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر و جلوگیری از بیوپسی‌های غیرضروری کمک کند. انجام غربالگری منظم از سن ۵۰ سالگی و رعایت نکات قبل از آزمایش اهمیت بالایی دارد.

برای انجام آزمایش‌های غربالگری و تشخیص انواع سرطان از جمله سرطان پروستات، آزمایشگاه دکتر دانشبد شیراز بهترین خدمات تخصصی پاتولوژی را ارائه می‌دهد. همین امروز نوبت آزمایش پروستات خود را ثبت کنید.

۵ دلیل اصلی بروز سرطان پروستات در مردان

سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان مردان است و عوامل مختلفی می‌توانند نقش مهمی در ایجاد آن داشته باشند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این سرطان بیشتر به عوامل ژنتیکی، هورمونی و سبک زندگی مرتبط است. در ادامه، مهم‌ترین دلایل شناخته‌شده را مرور می‌کنیم:
۱. افزایش سن

مهم‌ترین عامل خطر برای سرطان پروستات سن است.
با افزایش سن، تغییرات ژنتیکی و سلولی در پروستات بیشتر شده و احتمال بروز تومور بدخیم افزایش می‌یابد.
•    شیوع سرطان پروستات بعد از ۵۰ سالگی افزایش چشم‌گیری دارد.
•    بیش از ۶۰٪ موارد در مردان بالای ۶۵ سال دیده می‌شود.
۲. سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی

ژنتیک نقش بسیار مهمی در بروز این سرطان دارد.
اگر یکی از اعضای درجه‌یک خانواده (پدر، برادر، پسر) به سرطان پروستات مبتلا باشد، احتمال ابتلای فرد دو تا سه برابر افزایش می‌یابد.
ژن‌های خاصی مانند BRCA1 و BRCA2 نیز خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.

۳. نژاد و عوامل ارثی

مطالعات نشان داده‌اند که خطر سرطان پروستات در برخی نژادها بالاتر است.
به‌عنوان مثال:
•    مردان آفریقایی‌تبار بیشترین درصد ابتلا و تهاجمی‌ترین نوع سرطان پروستات را دارند.
•    مردان آسیایی معمولاً خطر کمتری دارند.
این تفاوت‌ها می‌تواند ناشی از تنوع ژنتیکی، تفاوت سبک زندگی و عوامل محیطی باشد.

۴. عدم تعادل هورمون‌ها (به‌ویژه تستوسترون)

هورمون‌های جنسی مردانه، مخصوصاً تستوسترون و دی‌هیدروتستوسترون (DHT)، بر رشد سلول‌های پروستات تأثیر دارند.
افزایش غیرطبیعی این هورمون‌ها یا حساسیت بالای سلول‌های پروستات به آن‌ها می‌تواند زمینه بروز سرطان را فراهم کند.

۵. سبک زندگی و عوامل محیطی

چندین عامل مرتبط با سبک زندگی و محیط می‌توانند خطر سرطان پروستات را افزایش دهند:
•    رژیم غذایی پرچرب (مخصوصاً چربی‌های حیوانی)
•    چاقی و عدم فعالیت بدنی
•    مصرف کم میوه، سبزیجات و آنتی‌اکسیدان‌ها
•    قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مثل سموم و فلزات سنگین
این عوامل می‌توانند باعث التهاب مزمن، تغییرات سلولی یا اختلال در هورمون‌ها شوند و در طولانی‌مدت خطر سرطان را افزایش دهند.

بهترین روش‌های پیشگیری از سرطان پروستات و اهمیت غربالگری

۱. تغذیه سالم

•    مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، منابع غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها
•    کاهش مصرف چربی‌های اشباع و گوشت‌های فرآوری‌شده
•    افزایش مصرف غلات کامل، ماهی و منابع پروتئینی سالم
رژیم غذایی سالم می‌تواند التهاب پروستات را کاهش داده و از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری کند.

۲. حفظ وزن سالم و فعالیت بدنی

•    ورزش منظم حداقل ۳۰ دقیقه در روز، ۵ روز هفته
•    جلوگیری از چاقی و اضافه وزن، زیرا چاقی با افزایش خطر سرطان پرخطر پروستات مرتبط است.

۳. کنترل هورمون‌ها و سلامت جنسی

•    بررسی منظم سطح تستوسترون و سایر هورمون‌ها در صورت نیاز
•    رعایت بهداشت و درمان التهاب یا عفونت‌های پروستات

۴. اجتناب از عوامل محیطی مضر

•    کاهش قرار گرفتن در معرض سموم شیمیایی و فلزات سنگین
•    پرهیز از سیگار و مصرف الکل زیاد

۵. انجام غربالگری منظم

غربالگری یکی از مؤثرترین روش‌های پیشگیری غیرمستقیم است، زیرا با تشخیص زودهنگام سرطان، درمان سریع و موفقیت‌آمیز ممکن می‌شود.

غربالگری سرطان پروستات

۱. آزمایش PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات)

•    بررسی سطح PSA کل و Free PSA در خون
•    افزایش PSA می‌تواند نشانه اولیه سرطان پروستات باشد
۲. معاینه دیجیتال رکتال (DRE)

•    پزشک با لمس پروستات از طریق مقعد، تغییرات اندازه، بافت و وجود توده را بررسی می‌کند

۳. برنامه غربالگری

•    مردان بالای ۵۰ سال: غربالگری سالانه یا دو سال یک‌بار
•    مردان با سابقه خانوادگی سرطان پروستات: شروع غربالگری از ۴۰ سالگی

۴. پیگیری نتایج غربالگری

•    PSA بالا یا توده مشکوک نیاز به سونوگرافی ترانس‌رکتال یا بیوپسی دارد
•    غربالگری منظم باعث تشخیص زودهنگام و درمان سریع سرطان می‌شود
بهترین روش پیشگیری از سرطان پروستات ترکیبی از سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و غربالگری منظم است. انجام آزمایش PSA و معاینه DRE به‌طور دوره‌ای، به‌ویژه در مردان بالای ۵۰ سال و افراد پرخطر، می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و شانس درمان موفق را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد.

سوالات پرتکرار درباره سرطان پروستات 

۱. آیا سرطان پروستات ارثی است و چه ژن‌هایی نقش دارند؟

بله، سابقه خانوادگی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد. اگر پدر یا برادر مبتلا باشد، احتمال ابتلا ۲ تا ۳ برابر بیشتر است. ژن‌های BRCA1 و BRCA2 و برخی جهش‌های ژنتیکی دیگر نیز با افزایش خطر مرتبط هستند. مردانی که سابقه خانوادگی دارند، باید غربالگری را زودتر آغاز کنند.

۲. آیا سرطان پروستات همیشه علامت‌دار است؟

خیر، در مراحل اولیه معمولاً بدون علامت است. بسیاری از مردان تا زمان پیشرفت بیماری متوجه نمی‌شوند که سرطان دارند. به همین دلیل، انجام غربالگری منظم با PSA و معاینه دیجیتال رکتال (DRE) اهمیت زیادی دارد.

۳. بعد از مثبت شدن PSA، چه اقداماتی باید انجام داد؟

اگر PSA بالا باشد، پزشک معمولاً اقدامات زیر را پیشنهاد می‌دهد:
•    انجام Free PSA یا نسبت Free/Total PSA
•    معاینه دیجیتال رکتال (DRE)
•    در صورت نیاز، سونوگرافی ترانس‌رکتال و بیوپسی پروستات
این مراحل به تشخیص دقیق سرطان و تعیین نمره گلیسون کمک می‌کنند.

۴. آیا ورزش، رژیم غذایی یا مکمل‌ها می‌توانند خطر سرطان پروستات را کاهش دهند؟

بله، سبک زندگی سالم نقش مهمی در پیشگیری دارد:
•    ورزش منظم و کنترل وزن
•    مصرف میوه، سبزیجات و غلات کامل
•    کاهش مصرف چربی‌های اشباع و گوشت فرآوری‌شده
•    اجتناب از سیگار و الکل زیاد
اگرچه این اقدامات تضمین‌کننده پیشگیری نیستند، اما خطر ابتلا را کاهش می‌دهند.

۵. آزمایش PCA3 چیست و چه تفاوتی با PSA دارد؟

آزمایش PCA3 یک تست ژنتیکی ادرار است که RNA خاصی مرتبط با سرطان پروستات را بررسی می‌کند.
مزیت PCA3 نسبت به PSA:
•    اختصاصی‌تر برای سرطان پروستات
•    کمتر تحت تأثیر التهاب یا بزرگی خوش‌خیم پروستات
•    به تشخیص دقیق‌تر و تصمیم‌گیری برای بیوپسی کمک می‌کند.

۶. بعد از درمان سرطان پروستات، چه آزمایش‌هایی باید به‌طور دوره‌ای انجام شود؟

پیگیری منظم پس از درمان برای کنترل احتمال بازگشت سرطان ضروری است:
•    PSA خون: هر ۳ تا ۶ ماه اول، سپس سالانه
•    معاینه دیجیتال رکتال (DRE)
•    در صورت نیاز، تصویربرداری (سونوگرافی، MRI یا اسکن استخوان)
این اقدامات به تشخیص زودهنگام بازگشت بیماری و مدیریت سریع آن کمک می‌کنند.

آزمایش پروستات در شیراز PSA

زندگی ارزشش را دارد که برای سلامت آن وقت بگذارید. سرطان پروستات اگر زود تشخیص داده شود، یکی از قابل درمان‌ترین سرطان‌هاست.
با انجام آزمایش‌های تخصصی پروستات، غربالگری سرطان و پاتولوژی پیشرفته در آزمایشگاه دکتر دانشبد، شما یک قدم بزرگ به سمت آرامش و سلامت کامل برمی‌دارید
مراقبت از خود را به فردا موکول نکنید اکنون بهترین زمان است.

پذیرش آنلاین خونگیری در آزمایشگاه 

همین حالا با ما در تماس باشید

• 0713287
• 07132117000