ارزیابی سطح سرمی zinc و تشخیص کمبود آن
نمونه مورد نیاز :
سرم
روش انجام آزمایش :
Atomic Absorbtion
عنصر روی (zinc) یک عنصر ضروری و یک کوفاکتور مهم برای بسیاری از آنزیم های حیاتی بدن مانند کربونیک انهیدراز، آلکالین فسفاتاز، RNA و DNA پلیمراز، الکل دهیدروژناز و سایر پروتئین های مهم می باشد. آنزیم هایی مانند پپتیدازها، کینازها و فسفریلازها بسیار به کمبود روی (Zn) حساس می باشند. هم چنین عنصر روی یک عنصر مهم برای فرآیند ترمیم زخم می باشد.
کمبود روی (Zn) می تواند ناشی از کاهش جذب آن از طریق رژیم غذایی باشد (مقادیر بالای مس و آهن می تواند در جذب روی تداخل ایجاد کند) هم چنین کمبود روی می تواند ناشی از از دست رفتن روی پس از جذب آن باشد. معمول ترین راه های از دست رفتن روی می تواند از طریق دستگاه گوارش و یا از طریق اگزودای زخم باشد. به عنوان مثال در بیمارانی که دچار سوختگی می شوند ، Zn می تواند از طریق اگزودای نواحی سوختگی از دست برود. سیروز کبدی هم می تواند از طریق افزایش ترشح کلیوی روی، سبب کاهش سطح روی در بدن شود. سایر بیماری هایی که می توانند با کاهش سطح سرمی Zn همراه باشند شامل موارد زیر می باشند :
کولیت اولسراتیو، بیماری کرون، اسپرو، بای پس روده، بیماری های نئوپلاستیک، افزایش کاتابولیسم به دنبال مصرف استروئید. بی اشتهایی و گرسنگی نیز می تواند سبب کاهش سطح روی در بدن شود.
افزایش سطح روی (Zn) بدن از لحاظ بالینی اهمیتی ندارد و تاکنون مشکلات مسمومیت با مصرف دوزهای بالای مکمل های دارای Zn گزارش نشده است. زیرا مقادیر اضافی این عنصر از طریق دستگاه گوارش از بدن خارج می شود. و مقادیر اضافی جذب شده نیز می تواند از طریق ادرار دفع شود.
تنها اثر شناخته شده ناشی از افزایش سطح روی، تداخل در جذب مس (Copper) می باشد که در نهایت می تواند سبب کاهش سطح مس شود.
Men : 72.6 – 127 µg/dl
Women : 70 – 114 µg/dl
Children: 65 – 110 µg/dl
Neonates: 50 – 100 µg/dl
مقدار طبیعی Zn در افراد بالغ در حدود 66-106 میکروگرم در دسی لیتر می باشد. در بیماران دچار سوختگی با علائم Acrodermatitis سطح Zn به کمتراز 40 میکروگرم در دسی لیتر می رسد. این بیماران به درمان با مکمل های حاوی روی به سرعت پاسخ می دهند.
افزایش سطح سرمی Zn، اهمیت بالینی چندانی ندارد.
نمونه های همولیز شده می توانند سبب افزایش کاذب روی در سرم شوند.
1. Tucker SB, Schroeter AL, Brown PW Jr, McCall JT: Acquired zinc deficiency. Cutaneous manifestations typical of acrodermatitis enteropathica. JAMA. 1976 May 31;235(22):2399-2402.
2. Skelton JA, Havens PL, Werlin SL: Nutrient deficiencies in tube-fed children. Clin Pediatr. 2006 Jan-Feb;45(1):37-41.
3. Zorbas YG, Kakuris KK, Neofitov IA, Afoninos NI: Zinc utilization in zinc-supplemented and -unsupplemented healthy subjects during and after prolonged hypokinesis. Tr Elem Electro. 2008;25:60-68.
4. Rifai N, Horwath AR, Wittwer CT, eds. Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. 6th ed. Elsevier; 2018.