ارزیابی بیماران مشکوک به سندرم ضدفسفولیپید از طریق شناسایی آنتی بادی از جنس IgM یا IgG برعلیه بتا-2-گلیکوپروتئین1 (β2Gp1)
نمونه مورد نیاز :
سرم
روش انجام آزمایش :
Enzyme-Linked Immunosorbent Assay (ELISA)
بتا-2-گلیکوپروتئین1 که نام دیگر آن آپولیپوپروتئین H می باشد، یک پلی پپتید با 326 اسیدآمینه است که توسط سلولهای کبدی، سلولهای اندوتلیال و سلولهای تروفوبلاست ساخته می شود. این پلی پپتید حاوی 5 دُمین همولوگ می باشد که هرکدام دارای تقریباً 60 اسیدآمینه می باشد.
آخرین دُمین این پلی پپتید که در انتهای کربوکسیلی قرار گرفته است حاوی یک هسته هیدروفوب است که توسط 14 آمینواسید با بار مثبت احاطه شده است. این اسیدهای آمینه با بار مثبت قادر به واکنش با فسفولیپیدهای دارای بار منفی در سطح غشای پلاسمایی سلول ها می باشد.
کمپلکس فسفولیپیدها و β2Gp1 در درون بدن اپی توپ هایی را تشکیل می دهند که با اتوآنتی بادی ها واکنش می دهند. پلاسمای افراد طبیعی دارای غلظت های پایینی از اتوآنتی بادی از جنس IgG برعلیه β2Gp1 می باشد که دارای affinity متوسط برای β2Gp1 می باشند و با اولین دُمین در نزدیکی انتهای آمینی واکنش نشان می دهند.
سطوح پاتولوژیک آنتی بادی علیه β2Gp1 در افراد مبتلا به سندرم ضدفسفولیپید مشاهده شده است. سندرم ضدفسفولیپید با شرایط بالینی مختلفی مانند ترومبوز، عوارض حاملگی، ترومبوسیتوپنی یا کم خونی همولیتیک و اندوکاردیت ترومبوتیک غیرباکتریایی همراهی دارد. آنتی بادی علیه β2Gp1 در درصد بالایی از بیماران مبتلا به روماتیسم سیستمیک بویژه Systemic Lupus Erythematous (SLE) وجود دارد.
آنتی بادی علیه β2Gp1 در آزمایشگاه بالینی با روش های مختلفی اندازه گیری می شود این روش ها شامل روش های Immunoassay و یا روش های عملکردی انعقادی می باشد. روش های ایمونواسی می تواند با استفاده از سوبسترای حاوی β2Gp1 و یک فسفولیپید آنیونی (به عنوان مثال کاردیولیپین یا فسفاتیدیل سرین) و یا β2Gp1 به تنهایی انجام شود. آنتی بادی هایی که در روش های ایمونواسی با استفاده از آنتی ژن های ترکیبی ذکر شده شناسایی می شوند، به عنوان Anti Phospholipid و یا Anti Cardiolipin شناخته می شوند.
آنتی بادی هایی که در روش ایمونواسی با استفاده از β2Gp1 به تنهایی شناسایی می شوند به عنوان Anti β2Gp1 شناخته می شوند.
برخی از آنتی بادی های ضد β2Gp1 قادر به مهار تشکیل لخته در روش های اندازه گیری عملکردی که دارای غلظت های پایینی از کوفاکتورهای فسفولیپیدی هستند، می شوند.
آنتی بادی هایی که با روش های انعقادی شناسایی می شوند به عنوان Lupus Anti Coagulant شناخته می شوند.
برای تشخیص سندرم فسفولیپید نیاز به حداقل یک معیار بالینی و یک معیار آزمایشگاهی می باشد. ترومبوز عروقی (ترومبوز وریدی یا شریانی و یا ترومبوز در هر ارگان یا بافت بدن)، عوارض بارداری (مرگ ناخواسته جنین، تولد نوزاد نارس، پره اکلامپسی شدید یا نارسایی جفت)، بیماری های دریچه قلب، ترومبوسیتوپنی، نارسایی کلیه و علائم عصبی، معمولاً با سندرم ضد فسفولیپید همراهی دارند امّا جزو معیارهای بالینی برای تشخیص قرار نمی گیرند.
معیارهای آزمایشگاهی برای تشخیص سندرم ضدفسفولیپید شامل حضور Lupus Anticoagulant، حضور آنتی بادی از جنس IgM یا IgG علیه ( > 40 :GPL , > 40 :MPL ) Cardiolipin و یا آنتی بادی علیه β2Gp1 از جنس IgM یا IgG.
برای تأیید حضور آنتی بادی ها، حضور آنتی بادی مورد نظر بایستی در دو نمونه بیمار به فاصله حداقل 12 هفته اثبات شود.
شناسایی آنتی بادی علیه β2Gp1 دارای اختصاصیت بالایی است اما حساسیت پایینی در شناسایی بیماران مبتلا به سندرم ضدفسفولیپید دارد. آنتی بادی از جنس IgA علیه کاردیولیپین و یا β2Gp1 به دلیل اختصاصیت پایینی که دارند جزو معیارهای آزمایشگاهی در تشخیص سندرم ضدفسفولیپید نمی باشد.
مقادیر طبیعی ممکن است براساس نوع کیت مورد استفاده متفاوت باشد.
Negative :<15.0 u/mL
Weakly Positive :15.0 – 39.9 u/mL
Positive :40.0 – 79.9 u/mL
Strongly Positive:≥ 80.0 u/mL
مقادیر بالا برای تمام سنین صدق می کند.
نتایج Strongly Positive برای آنتی بادی علیه β2Gp1 از جنس IgM و یا IgG معیار تشخیصی برای تشخیص سندرم ضدفسفولیپید است.
سطوح کمتر آنتی بادی علیه β2Gp1 و هم چنین آنتی بادی از جنس IgA ممکن است در افرادیکه دارای علائم بالینی سندرم ضدفسفولیپید هستند وجود داشته باشد، اما به عنوان معیار تشخیصی در نظر گرفته نمی شوند.
آزمایش شناسایی آنتی بادی علیه β2Gp1 تحت تأثیر درمان با داروهای ضدانعقادی قرار نمی گیرد.
روش های ایمونواسی برای شناسایی آنتی بادی علیه β2Gp1 قادر به تمایز بین اتوآنتی بادی ها و آنتی بادی های تولید شده در پاسخ به عوامل عفونی و یا ترومبوز نمی باشد. بنابراین یک نتیجه مثبت از این آزمون به عنوان معیار تشخیصی برای سندرم ضدفسفولیپید درنظر گرفته نمی شود.
نتایج به دست آمده از روش های مختلف ایمونواسی برای شناسایی آنتی بادی علیه β2Gp1 ممکن است براساس نوع کیت های مورد استفاده متفاوت باشد.
1. Miyakis S, Lockshin MD, Atsumi T, et al: International consensus statement on an update of the classification criteria for definite antiphospholipid syndrome (APS). J Thromb Haemost. 2006 Feb;4(2):295-306.
2. Petri M, Orbai AM, Alarcon GS, et al: Derivation and validation of the Systemic Lupus International Collaborating Clinics classification criteria for systemic lupus erythematosus. Arthritis Rheum. 2012 Aug;64(8):2677-2686.
3. Sciascia S, Amigo MC, Roccatello D, Khamashta M: Diagnosing antiphospholipid syndrome: 'extra-criteria' manifestations and technical advances. Nat Rev Rheumatol. 2017 Sep;13(9):548-560.
4. Lozier J, Takahashi N, Putnam FW: Complete amino acid sequence of human plasma beta 2-glycoprotein 1. Proc Natl Acad Sci USA. 1984 Jun;81(12):3640-3644. doi: 10.1073/pnas.81.12.3640.
5. Lakos G, Favaloro EJ, Harris EN, el al: International consensus guidelines on anticardiolipin and anti-beta2-glycoprotein I testing: report from the 13th International Congress on Antiphospholipid Antibodies. Arthritis Rheum. 2012 Jan;64(1):1-10.
6. Audrain MAP, El-Kouri D, Hamidou MA, el al: Value of autoantibodies to beta(2)-glycoprotein 1 in the diagnosis of antiphospholipid syndrome. Rheumatology (Oxford). 2002 May;41(5):550-553.
7. Pengo V, Bison E, Denas G, Jose SP, Zoppellaro G, Banzato A: Laboratory diagnostics of antiphospholipid syndrome. Semin Thromb Hemost. 2018 Jul;44(5):439-444.
8. Devreese KMJ: Solid phase assays for antiphospholipid antibodies. Semin Thromb Hemost. 2022 Sep;48(6):661-671. doi: 10.1055/s-0042-1744364.
9. Abisror N, Nguyen Y, Marozio L, et al: Obstetrical outcome and treatments in seronegative primary APS: data from European retrospective study. RMD Open. 2020 Aug;6(2):0. doi: 10.1136/rmdopen-2020-001340.
10. Nakamura H, Oku K, Amengual O, et al: First-line, non-criterial antiphospholipid antibody testing for the diagnosis of antiphospholipid syndrome in clinical practice: a combination of anti-beta 2 -glycoprotein I domain I and anti-phosphatidylserine/prothrombin complex antibodies tests. Arthritis Care Res (Hoboken). 2018 Apr;70(4):627-634.