بررسی موارد مشکوک به اختلالات غشایی گلبول قرمز مانند اسفروسیتوز ارثی (HS) یا پیروپویکیلوسیتوز ارثی (HPP)
روش انجام آزمایش:
فلوسایتومتری
نمونه مورد نیاز:
نمونه خون کامل در ضدانعقاد EDTA
غشای گلبول های قرمز از غشای دو لایه فسفولیپیدی و کلسترول تشکیل شده است که از طریق یکسری از پروتئین های غشایی با اسکلت درون سلولی در ارتباط هستند. این ارتباط مولکولی موجب پایداری شکل گلبول های قرمز و هم چنین امکان تبادل یون ها توسط سلول می شود.
هرگونه اختلال در این گونه پروتئین های غشایی سبب اختلالات غشایی گلبول های قرمز می شود.
بیماری اسفروسیتوز ارثی یک اختلال غشایی شایع گلبول های قرمز می باشد که می تواند در نژادهای مختلف وجود داشته باشد. در این بیماری گلبول های قرمز به شکل اسفروسیت (فاقد هاله مرکزی) در لام خون محیطی دیده می شوند و می توانند با علائم بالینی ناشی از همولیز شامل موارد خفیف تا شدید همراه باشند.
الیپتوسیتوز ارثی فرم نسبتاً شایع دیگری از اختلالات غشایی گلبول قرمز است که از لحاظ بالینی می تواند بسیار متنوع باشد. در این نوع اختلال در بیشتر موارد اندیکس های گلبول های قرمز در محدوده طبیعی هستند ولی در برخی موارد می تواند به صورت کم خونی متوسط تا شدید بروز نماید.
پیروپویکیلوسیتوز ارثی (Hereditary Pyropoikilocytosis) یک فرم بسیار شدید از الیپتوسیتوز ارثی است که بصورت کم خونی همولیتیک شدید از اوایل دوران کودکی خود را نشان می دهد. اختلالات غشایی گلبول های قرمز در این موارد از اختلال در چندین پروتئین ناشی می شود. از جمله این پروتئین ها: Band3، اسپکترین آلفا و بتا، پروتئین 4.1، پروتئین 4.2، گلیکوفورین C و آنکرین می باشد.
در اغلب موارد اختلالات غشایی گلبول های قرمز در دوران کودکی، نوجوانی و یا اوایل دوران بلوغ تشخیص داده می شوند.
تشخیص اسفروسیتوز ارثی معمولاً بر اساس سوابق خانوادگی، شواهد آزمایشگاهی همولیز و بررسی لام خون محیطی انجام می گرفته است.
نتایج آزمایش شکنندگی اسمزی ( Osmotic fragility ) در بیماران مبتلا به اسفروسیتوز ارثی به طور قابل توجهی غیرطبیعی است.
هرچند که فاکتورهای مختلفی از جمله سن،وضعیت آهن بیمار و مصرف برخی از داروها می تواند بر روی نتایج تست شکنندگی اسمزی (OF) تأثیرگذار باشند.
هم چنین تست OF یک تست غیراختصاصی است که در مواردی مانند کم خونی های همولیتیک خودایمنی ممکن است نتایج غیرطبیعی داشته باشد.
پروتئین باند 3 (Band3) جزء فراوان ترین پروتئین های موجود در غشای گلبول قرمز می باشد. (EMA) Eosin-5-maleimide یک رنگ با خاصیت فلوئورسنس است که قابلیت اتصال به پروتئین Band3 را دارد. کاهش پروتئین باند3 در سطح غشای گلبول قرمز سبب کاهش اتصال رنگ و درنتیجه کاهش شدت فلورسنت گلبول های قرمز می شود که این کاهش به راحتی توسط دستگاه فلوسایتومتری قابل تشخیص می باشد.
کاهش شدت فلورسنت با این روش در بیماری اسفروسیتوز ارثی دیده می شود. حساسیت این تست در تشخیص اسفروسیتوز ارثی درحدود 93% گزارش شده است.
از جمله اختلالات دیگری که دارای نتایج غیرطبیعی با این روش می باشند شامل:
CDA typeII (Congenital dyserythropoietic anemia type II)، اووالوسیتوز جنوب شرقی آسیا (SAO) و HPP می باشند.
نتایج بایستی به صورت نسبت میانگین شدت فلورسنت نمونه تست نسبت به نمونه کنترل گزارش شود.
به طور معمول نسبت برابر با 0.8 و بالاتر از آن به عنوان طبیعی در نظر گرفته می شود و نسبت های کمتر از آن نشان دهنده کاهش پروتئین باند3 می باشد.
- این تست برای تشخیص الیپتوسیتوز ارثی مناسب نمی باشد.
- فاکتورهایی که می توانند در نتایج آزمایش تأثیرگذار باشند شامل تزریق خون و رتیکولوسیتوز می باشند.