آزمایش تیروئید TSH ،T4 ،T3 | تشخیص اختلالات تیروئید

آزمایش تیروئید یکی از مهم‌ترین تست‌های تشخیصی برای بررسی عملکرد غده تیروئید است. تیروئید، غده‌ای کوچک در گردن است که هورمون‌های حیاتی تولید می‌کند و روی متابولیسم، انرژی، وزن، خلق‌وخو، سلامت قلب و باروری تأثیر دارد.
اختلال در تیروئید ممکن است باعث کم‌کاری (Hypothyroidism) یا پرکاری (Hyperthyroidism) شود و بیماری‌هایی مانند هاشیموتو یا گریوز را ایجاد کند.

اگر به دنبال دقیق‌ترین آزمایشگاه برای آزمایش تیروئید در شیراز هستید، آزمایشگاه پاتوبیولوژی دکتر دانشبد با جدیدترین تجهیزات و سیستم اتوماسیون دقیق بهترین انتخاب است.

سلامت تیروئید یعنی انرژی بیشتر، تمرکز بهتر و زندگی با کیفیت‌تر. همین الان برای انجام آزمایش  تیروئید TSH در شیراز کلیک کنید.

چرا آزمایش تیروئید انجام می‌شود؟

آزمایش تیروئید به دلایل زیر انجام می‌شود:
•    تشخیص کم‌کاری یا پرکاری تیروئید
•    بررسی بیماری‌های خودایمنی تیروئید مانند هاشیموتو و گریوز
•    کنترل و پایش درمان در بیمارانی که دارو مصرف می‌کنند
•    بررسی قبل و حین بارداری برای سلامت مادر و جنین
•    تشخیص علت علائم بالینی مثل خستگی، ریزش مو، افزایش یا کاهش وزن ناگهانی

نکات مهم قبل از آزمایش تیروئید

1.    زمان نمونه‌گیری: بهترین زمان صبح، قبل از ساعت ۹ و قبل از مصرف داروهای تیروئید
2.    ناشتا بودن: ضروری نیست، اما توصیه می‌شود صبح و قبل از دارو انجام شود
3.    قطع داروهای تیروئید: لووتیروکسین را تا بعد از نمونه‌گیری مصرف نکنید
4.    مواد غذایی: از مصرف مکمل‌های حاوی ید، ویتامین‌ها یا غذاهای چرب قبل از آزمایش خودداری کنید
5.    سیکل قاعدگی: قاعدگی تأثیری ندارد اما انجام آزمایش بین روز ۵ تا ۱۰ توصیه می‌شود

علائم احتمالی مشکلات تیروئید

علائم کم‌کاری تیروئید

•    خستگی مفرط و ضعف عضلانی
•    افزایش وزن ناخواسته
•    ریزش مو و خشکی پوست
•    یبوست
•    افسردگی و اختلال تمرکز

عوامل ایجاد کم‌کاری تیروئید

•    بیماری خودایمنی هاشیموتو
•    کمبود ید
•    اثر داروهایی مثل لیتیم و آمیودارون

علائم پرکاری تیروئید

•    کاهش وزن ناخواسته
•    تپش قلب و اضطراب
•    تعریق زیاد
•    بی‌خوابی
•    افزایش اشتها

عوامل ایجاد پرکاری تیروئید

•    بیماری گریوز
•    ندول‌ها یا گره‌های تیروئید
•    التهاب تیروئید

چرا آزمایش تیروئید در بارداری مهم است؟

تیروئید نقش کلیدی در رشد مغز و سیستم عصبی جنین، متابولیسم مادر و سلامت قلب و روان دارد. کم‌کاری یا پرکاری تیروئید در بارداری می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند:

•    کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism)
o    افزایش خطر سقط جنین، زایمان زودرس و فشار خون حاملگی
o    تاخیر در رشد ذهنی و جسمی جنین
o    خستگی، افسردگی و کاهش انرژی مادر

•    پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism)
o    افزایش خطر پره‌اکلامپسی و نارسایی قلبی
o    کاهش وزن ناگهانی و مشکلات تغذیه‌ای مادر
o    احتمال تولد نوزاد کم وزن یا زودرس

به همین دلیل غربالگری تیروئید در دوران بارداری یکی از اقدامات حیاتی است.

بهترین زمان انجام آزمایش تیروئید در بارداری

•    قبل از هفته ۱۲: چرا؟
1.    رشد مغز و سیستم عصبی جنین در سه‌ماهه اول حیاتی است
2.    کم‌کاری تیروئید در این بازه می‌تواند اثرات برگشت‌ناپذیر روی رشد شناختی کودک داشته باشد
3.    درمان زودهنگام با داروهای تیروئید (مثل لووتیروکسین) به تثبیت سطح هورمون‌ها و کاهش عوارض کمک می‌کند
 در صورت سابقه بیماری تیروئید یا علائم بالینی، پزشک ممکن است آزمایش را قبل از بارداری و مجدداً در سه‌ماهه اول تجویز کند.

نکات عملی قبل از آزمایش تیروئید در بارداری

1.    صبح و ناشتا بودن توصیه می‌شود، مخصوصاً قبل از مصرف داروهای تیروئید
2.    اطلاع پزشک از مصرف مکمل‌های ید و آهن الزامی است، زیرا می‌تواند نتیجه آزمایش را تغییر دهد
3.    تفسیر آزمایش توسط پزشک متخصص زنان یا اندوکرینولوژیست ضروری است، چون مقادیر طبیعی برای بارداری با بزرگسالان غیر باردار متفاوت است.

وقت رفتن به آزمایشگاه ندارید؟ آزمایش تیروئید در منزل شیراز ، بدون معطلی و با همان کیفیت آزمایشگاه

انواع آزمایش تیروئید و کاربرد آن‌ها

آزمایش‌های تیروئید به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام هدف و کاربرد خاص خود را دارند. انتخاب آزمایش مناسب بسته به علائم بالینی، سن، بارداری و سابقه خانوادگی متفاوت است.

1️⃣ تست‌های عملکرد تیروئید (TSH، Free T4 و Free T3)

این آزمایش‌ها اصلی‌ترین ابزار برای بررسی عملکرد تیروئید هستند.
TSH (Thyroid Stimulating Hormone)
•    منشا: هیپوفیز (غده‌ای در مغز)
•    هدف: کنترل عملکرد تیروئید با تحریک تولید T4 و T3

T4 (تیروکسین)
•    نوع: Free T4 (آزاد) و Total T4 (کل)
•    کاربرد: بررسی میزان واقعی هورمون تولید شده توسط تیروئید

T3 (تری‌یدوتیرونین)
•    نوع: Free T3 و Total T3
•    کاربرد: بررسی هورمون فعال تیروئید، مخصوصاً در پرکاری تیروئید

نکته: در بسیاری از موارد، اندازه‌گیری TSH و Free T4 کافی است، اما در شک به پرکاری، T3 نیز اندازه‌گیری می‌شود.

2️⃣ آزمایش‌های آنتی‌بادی تیروئید (Anti-TPO و Anti-TG)

این آزمایش‌ها برای تشخیص بیماری‌های خودایمنی تیروئید به کار می‌روند.

Anti-TPO (آنتی‌بادی ضد تیروپراکسیداز)
•    هدف: تشخیص هاشیموتو و گریوز

Anti-TG (آنتی‌بادی ضد تیروگلوبولین)
•    هدف: پایش بیماری خودایمنی و پیگیری بعد از جراحی تیروئید

3️⃣ آزمایش تیروگلوبولین (Thyroglobulin – TG)

•    کاربرد: پایش بیماران بعد از جراحی تیروئید یا درمان سرطان تیروئید
•    هدف: شناسایی باقی مانده سلول‌های تیروئید یا احتمال بازگشت سرطان

4️⃣ سایر آزمایش‌های تکمیلی

•    BUN و Creatinine: بررسی عملکرد کلیه، مخصوصاً قبل از شروع داروهای تیروئید
•    آزمایشات مکمل: در برخی بیماران، آزمایش TSH-R Ab (آنتی‌بادی گیرنده TSH) برای تشخیص گریوز انجام می‌شود

قبل از آزمایش تیروئید چه کارهایی انجام ندهیم؟

برای اینکه نتایج آزمایش تیروئید دقیق و قابل اعتماد باشند، رعایت نکات زیر ضروری است. برخی داروها، مکمل‌ها و غذاها می‌توانند سطح هورمون‌های تیروئید را موقتاً تغییر دهند و نتیجه آزمایش را تحت تأثیر قرار دهند.

1️⃣ مکمل‌های حاوی ید و آهن
•    چرا نباید مصرف شوند؟
o    ید ماده اصلی برای تولید هورمون‌های تیروئید (T3 و T4) است. مصرف مکمل‌های ید یا داروهای حاوی ید قبل از آزمایش می‌تواند باعث افزایش موقت T4 شود و نتیجه TSH را غیر دقیق کند.
o    آهن و مکمل‌های معدنی می‌توانند جذب و عملکرد تیروئید را مختل کنند و باعث خطای آزمایش شوند.
•    چه کار کنیم؟
o    مصرف این مکمل‌ها را حداقل ۱۲ تا ۲۴ ساعت قبل از آزمایش متوقف کنید (البته حتماً با نظر پزشک در صورت نیاز به مصرف روزانه ادامه دهید).

2️⃣ داروهای تیروئید
•    داروهایی مثل لووتیروکسین یا لیتوتیروکسین باید قبل از نمونه‌گیری تا بعد از آزمایش مصرف نشوند.
•    علت: مصرف همزمان دارو با خون‌گیری می‌تواند سطح T4 و TSH را موقتاً تغییر دهد و نتیجه دقیق نباشد.

3️⃣ غذاهای چرب و سنگین
•    مصرف غذاهای پرچرب، سرخ‌کردنی و فرآوری‌شده قبل از آزمایش باعث تغییر سطح پروتئین‌های خون و جذب هورمون‌ها می‌شود.
•    بهترین کار: صبح روز آزمایش، غذای سبک یا ناشتا باشید.

4️⃣ ورزش شدید و استرس زیاد
•    ورزش شدید یا استرس می‌تواند سطح TSH را موقتاً افزایش یا کاهش دهد.
•    توصیه: یک روز قبل از آزمایش، فعالیت شدید نداشته باشید و استراحت کافی داشته باشید.

5️⃣ نوشیدنی‌ها و کافئین
•    چای پررنگ، قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا ممکن است اثر جزئی روی جذب هورمون‌ها و نتیجه آزمایش TSH و T4 داشته باشند.
•    توصیه: مصرف این نوشیدنی‌ها را صبح آزمایش محدود کنید یا بعد از خون‌گیری بنوشید.
رعایت این نکات باعث می‌شود نتیجه آزمایش کاملاً دقیق و قابل اعتماد باشد و پزشک بتواند تشخیص صحیح و درمان مناسب را تجویز کند.

آیا قاعدگی روی نتایج هورمون‌های تیروئید اثر می‌گذارد؟

هورمون‌های تیروئید در طول چرخه پریودی تغییرات جزئی دارند، اما این تغییرات در حدی نیست که نتیجه آزمایش را مختل کند. بنابراین انجام آزمایش در دوران پریود مجاز و معمولاً بدون اشکال است.

چه مواردی باید در نظر گرفته شود؟

برخی شرایط مرتبط با پریود ممکن است به صورت غیرمستقیم روی نتیجه اثر بگذارند، از جمله:

• مصرف مسکن‌ها و داروهای هورمونی در دوران پریود
• استرس، درد یا کم‌خوابی
• کم‌خونی ناشی از خونریزی ماهانه (در برخی افراد)

اگر در حال مصرف مکمل یا داروی هورمونی هستید، بهتر است به آزمایشگاه یا پزشک اطلاع دهید.

اگر پزشک برای شما آزمایش تیروئید همراه با سایر تست‌های هورمونی زنان (مثل FSH، LH، استروژن، پروژسترون) نوشته است، ممکن است زمان نمونه‌گیری مهم باشد.
اما برای آزمایش تیروئید به‌تنهایی، پریود بودن مانع انجام تست نیست.

آزمایش تیروئید نوزادان چیست؟

آزمایش تیروئید نوزادان یکی از مهم‌ترین آزمایش‌های غربالگری بدو تولد است که معمولاً بین ۳ تا ۵ روز پس از تولد انجام می‌شود. هدف از این آزمایش، تشخیص زودهنگام کم‌کاری مادرزادی تیروئید (Congenital Hypothyroidism) است؛ مشکلی که در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌تواند باعث تأخیر رشد، مشکلات یادگیری و کاهش بهره هوشی شود.

چرا آزمایش تیروئید نوزادان ضروری است؟

غده تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که نقشی حیاتی در رشد مغز و تکامل سیستم عصبی دارند. نوزادانی که تیروئیدشان کم‌کار است، در روزها و هفته‌های اول معمولاً هیچ علامت واضحی ندارند و تنها راه تشخیص، همین آزمایش غربالگری است.

مزایا:

• پیشگیری از عقب‌ماندگی ذهنی
• تشخیص سریع و درمان کاملاً مؤثر
• بدون درد و خطر برای نوزاد
• هزینه بسیار کم نسبت به اهمیت نتیجه

آزمایش چگونه انجام می‌شود؟

1. چند قطره خون از پاشنه پای نوزاد گرفته می‌شود.
2. نمونه خون روی کاغذ مخصوص فیلتر شده و به آزمایشگاه ارسال می‌گردد.
3. در آزمایشگاه، سطح هورمون‌های TSH و T4 اندازه‌گیری می‌شود.

نکته: این نمونه‌گیری فقط چند ثانیه طول می‌کشد و درد آن بسیار خفیف است.

اگر نتیجه آزمایش تیروئید نوزاد غیرطبیعی باشد چه می‌شود؟

در صورت غیرطبیعی بودن نتیجه، معمولاً آزمایش خون تکرار و سپس توسط متخصص غدد اطفال بررسی می‌شود. اگر کم‌کاری تیروئید تأیید شود، درمان با قرص لووتیروکسین بسیار ساده، کم‌هزینه و مؤثر است.

علائم کم‌کاری تیروئید در نوزادان (در برخی موارد)

• خواب‌آلودگی بیش از حد
• زردی طولانی‌مدت
• یبوست
• گریه خفیف و بی‌حال
• دست و پای سرد

با این حال، در بسیاری از نوزادان، هیچ علامتی وجود ندارد؛ بنابراین آزمایش، تنها راه اطمینان است.

نکات مهم برای والدین

✅ در صورت عدم انجام آزمایش در بیمارستان، باید درآزمایشگاه معتبر مانند آزمایشگاه دکتر دانشبد با نمونه گیری تخصصی از نوزاد انجام شود.
✅ بهتر است نمونه‌گیری بعد از تغذیه نوزاد انجام شود تا نوزاد آرام باشد.
✅ نتیجه غیرطبیعی همیشه به معنای بیماری نیست؛ گاهی خطای آزمایش رخ می‌دهد.
در انجام این تست تعلل نکنید؛ چند قطره خون امروز، از مشکلات بزرگ فردا جلوگیری می‌کند.

نمونه‌برداری سوزنی از تیروئید (FNA) چیست و چه زمانی لازم است؟

نمونه‌برداری سوزنی از تیروئید (Fine Needle Aspiration – FNA) یک روش تشخیصی دقیق و کم‌تهاجمی است که برای بررسی گره‌ها (ندول‌ها)، توده‌ها یا برجستگی‌های تیروئید انجام می‌شود.
در این روش، پزشک با استفاده از سوزن بسیار ظریف و اغلب تحت هدایت سونوگرافی، مقدار کوچکی سلول از بافت تیروئید برداشت کرده و نمونه برای بررسی پاتولوژیک به بخش پاتولوژی ارسال می‌شود.
این روش:
•    بدون بیهوشی انجام می‌شود
•    نیاز به بستری ندارد
•    معمولاً در کمتر از ۱۵ دقیقه انجام می‌شود
•    درد بسیار خفیف و قابل تحمل دارد
(بسیاری از بیماران می‌گویند شبیه به یک آزمایش خون ساده است.)

چرا نمونه‌برداری سوزنی از تیروئید انجام می‌شود؟

FNA بهترین روش برای تشخیص این موارد است:
موارد کاربرد نمونه‌برداری سوزنی تیروئید

• بررسی ندول یا توده در سونوگرافی
• تشخیص اینکه توده خوش‌خیم است یا نیاز به پیگیری دارد
• بررسی احتمال سرطان تیروئید
• بررسی بزرگ شدن غده تیروئید

هدف از این تست تشخیص دقیق و جلوگیری از جراحی‌های غیرضروری است.

نمونه‌برداری سوزنی تیروئید در آزمایشگاه پاتوبیولوژی دکتر دانشبد شیراز

در آزمایشگاه پاتوبیولوژی دکتر دانشبد در شیراز، نمونه‌برداری FNA توسط:
✅ پاتولوژیست دارای تجربه در FNA
✅ تحت هدایت سونوگرافی (برای دقت بالاتر)
✅ با استفاده از سوزن‌های ظریف و استاندارد
✅ بدون درد و بدون نیاز به بستری
انجام می‌شود.
مزیت بسیار مهم این مرکز:
📌 ارزیابی نمونه در همان لحظه توسط پاتولوژیست
که باعث می‌شود اگر نیاز باشد، نمونه‌گیری دقیق‌تر انجام شود و احتمال خطا کاهش یابد.
به همین دلیل، بیمار تنها یک بار برای نمونه‌گیری مراجعه می‌کند.
چقدر طول می‌کشد و بعد از نمونه‌برداری چه باید کرد؟
⏱ کل پروسه معمولاً ۱۰ تا ۱۵ دقیقه است.
❌ نیاز به بیهوشی یا داروی خاص ندارد.
📌 فقط ممکن است تا چند ساعت کمی درد خفیف یا کبودی سطحی ایجاد شود که طبیعی است.
پس از نمونه‌گیری می‌توانید به فعالیت روزمره خود ادامه دهید.

سؤالات متداول آزمایش تیروئید

آزمایش تیروئید چند وقت یکبار باید انجام شود؟

اگر فرد سالم هستید و سابقه بیماری تیروئید ندارید، انجام آزمایش تیروئید هر ۱۲ ماه یکبار کافی است.
اما اگر یکی از شرایط زیر را دارید، باید زودتر بررسی شوید:
•    مصرف داروی لووتیروکسین یا داروهای پرکاری تیروئید → هر ۶ تا ۸ هفته تا تثبیت دوز
•    بارداری یا برنامه بارداری → هر ۴ تا ۶ هفته
•    سابقه خانوادگی بیماری‌های تیروئید → هر ۶ ماه

آیا بالا بودن TSH خطرناک است؟

بله. بالا بودن TSH معمولاً به معنی کم‌کاری تیروئید است و نشان می‌دهد تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند.
اگر درمان نشود می‌تواند باعث:
•    افزایش وزن
•    خستگی شدید
•    افسردگی
•    اختلال در باروری و بارداری
شود. درمان معمولاً با داروی لووتیروکسین انجام می‌شود.

آیا آزمایش تیروئید برای ریزش مو انجام می‌شود؟

کاملاً بله. یکی از دلایل مهم ریزش شدید و ناگهانی مو، اختلال در عملکرد تیروئید است.
در صورت ریزش مو، آزمایش‌های زیر توصیه می‌شود:
•    TSH
•    Free T4
•    Free T3
زیرا کم‌کاری و پرکاری تیروئید هر دو می‌توانند رشد مو را مختل کنند.

چه داروهایی می‌توانند در نتیجه آزمایش تیروئید اختلال ایجاد کنند؟

داروهای زیر می‌توانند باعث تغییر مقادیر TSH، T4 یا T3 شوند:

  حتماً قبل از آزمایش، آزمایشگاه را از داروهای مصرفی مطلع کنید.

آیا کافئین می‌تواند سطح TSH را تغییر دهد؟

کافئین مستقیماً روی TSH اثر نمی‌گذارد، اما می‌تواند جذب داروی لووتیروکسین را مختل کند و در نتیجه باعث تغییر غیرمستقیم سطح TSH شود.
اگر دارو مصرف می‌کنید:
قهوه و چای را حداقل ۳۰ دقیقه بعد از مصرف لووتیروکسین بنوشید.

به‌غیر از آزمایش خون، از چه روش‌هایی برای بررسی تیروئید استفاده می‌شود؟

علاوه بر آزمایش خون، روش‌های زیر برای بررسی تیروئید وجود دارد:
•    سونوگرافی تیروئید → بررسی گره، کیست و التهاب
•    اسکن رادیوایزوتوپ (RAIU) → بررسی فعالیت و جذب ید تیروئید
•    FNA یا بیوپسی → در صورت وجود ندول مشکوک
این روش‌ها مکمل آزمایش خون هستند.

آیا قبل از آزمایش تیروئید قرص لووتیروکسین بخوریم؟

خیر.
قرص را بعد از خون‌گیری مصرف کنید تا نتیجه TSH و T4 دقیق باشد.

در آزمایش تیروئید چه چیزهایی مشخص می‌شود؟

آزمایش تیروئید موارد زیر را مشخص می‌کند:
•    عملکرد غده تیروئید
•    کم‌کاری یا پرکاری تیروئید
•    وجود بیماری‌های خودایمنی مثل هاشیموتو یا گریوز
•    بررسی علت علائمی مثل ریزش مو، خستگی، تغییر وزن
•    پیگیری روند درمان بیماران

آیا باید برای لاغری و کاهش وزن ناگهانی آزمایش تیروئید داد؟

بله. کاهش وزن شدید و بدون دلیل می‌تواند نشانه پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) باشد.
در این حالت معمولاً:
•    TSH ↓ پایین
•    T3 و T4 ↑ بالا
هستند.

آیا باید برای چاقی و افزایش وزن ناگهانی آزمایش تیروئید داد؟

بله. افزایش وزن ناگهانی می‌تواند نشانه کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism) باشد.
در این حالت معمولاً:
•    TSH ↑ بالا
•    T4 ↓ پایین
هستند.

آزمایش تیروئید در زمان دیابت چگونه انجام می‌شود و چه نتایجی دارد؟

افراد مبتلا به دیابت، خصوصاً دیابت نوع ۱، بیشتر در معرض بیماری‌های خودایمنی تیروئید هستند.
پزشک معمولاً آزمایش‌های زیر را تجویز می‌کند:
•    TSH
•    Free T4
•    Anti-TPO

هدف از آزمایش، تشخیص زودهنگام کم‌کاری تیروئید است؛ زیرا می‌تواند باعث:
•    افزایش قند خون
•    مقاومت به انسولین
•    سخت‌تر شدن کنترل دیابت شود.

همین امروز قدمی مهم برای سلامت تیروئید خود بردارید

اگر با علائم اختلالات تیروئید روبه‌رو هستید یا نیاز به نمونه‌برداری دارید، زمان را از دست ندهید. تیم تخصصی آزمایشگاه پاتوبیولوژی دکتر دانشبد در شیراز، با استفاده از تجهیزات پیشرفته و دقتی در سطح استانداردهای جهانی، آماده ارائه خدمات زیر است:

• آزمایش کامل عملکرد تیروئید (TSH, T3, T4 و...)
• تشخیص دقیق اختلالات تیروئید و بررسی گره‌های تیروئیدی
• نمونه‌برداری سوزنی تیروئید (FNA) با کمترین درد و توسط متخصصین باتجربه

📍 آدرس: شیراز، اردیبهشت شرقی، پلاک 25، آزمایشگاه پاتوبیولوژی دکتر دانشبد
☎️ تماس : 07132117000