شناسایی علت کاهش یا افزایش پتاسیم سرمی
نمونه مورد نیاز :
نمونه ادرار 24 ساعته
روش انجام آزمایش :
Ion-Selective Electrodes (ISE)
پتاسیم (K+)کاتیون اصلی درون سلولی می باشد. این یون در تنظیم تحریک پذیری عصبی-عضلانی، انقباض قلب، تنظیم حجم مایع درون سلولی و غلظت یون هیدروژن نقش دارد. به منظور عملکرد فیزیولوژیک، غلظت یون پتاسیم در مایع خارج سلولی بایستی پایین نگه داشته شود. غلظت درون سلولی این یون 20 برابر بیشتر از غلظت خارج سلولی آن است.
تنها 2 درصد از کل K+ بدن در پلاسما وجود دارد. کلیه ها مهمترین نقش را در تنظیم غلظت پتاسیم در بدن ایفا می کنند. توبول های پروکسیمال کلیوی تقریباً تمامی K+ فیلتر شده را بازجذب می کنند. تحت تأثیر عملکرد هورمون آلدسترون باقی مانده K+ می تواند در ادرار ترشح شود و با یون سدیم در لوله های جمع کننده و یا توبول های دیستال تبادل شود. بنابراین نفرون های دیستال تعیین کننده اصلی ترشح پتاسیم در ادرار می باشند.
کاهش ترشح پتاسیم در بیماری های حاد کلیوی و نارسایی های شدید کلیوی سبب افزایش طولانی مدت پتاسیم در سرم می شود که به اصطلاح به آن هایپرکالمی گفته می شود.
از دست دادن K+ از طریق ادرار ممکن است در طی فاز بهبودی از نکروز توبولار حاد، طی درمان diuretic و هم چنین طی افزایش مینرالوکورتیکوئید یا گلوکوکورتیکوئیدها مشاهده شود.
در افراد بالغ با سن بالای 18 سال مقادیر طبیعی پتاسیم در ادرار 24 ساعته 16-105 mmol / 24h می باشد.
مقادیر طبیعی برای افراد با سن کمتر از 18 سال مشخص نشده است.
هیپوکالمی نشان دهنده کاهش پتاسیم بدن می باشد که بر اساس ترشح روزانه پتاسیم در ادرار به دو نوع کلیوی و غیرکلیوی تقسیم بندی می شود. در طی هیپوکالمی اگر ترشح ادراری K+ کمتر از 30 mEq/day باشد می توان نتیجه گرفت که بازجذب کلیوی پتاسیم مناسب می باشد. در این شرایط دلایل هیپوکالمی می تواند کاهش جذب پتاسیم و یا افزایش دفع کلیوی مایعات غنی از پتاسیم باشد.
ترشح ادراری بیش از 30 mEq/day در شرایط هیپوکالمی نشان دهنده این است که کلیه ها منبع اصلی از دست رفتن پتاسیم بدن می باشند.
روش Ion-Selective-Electrodes یک روش انتخابی برای اندازه گیری یون مورد نظر می باشد اما اختصاصی نیست و ممکن است سایر کاتیون های تک ظرفیتی دیگر با این اندازه گیری تداخل ایجاد کنند امّا این تداخلات معمولاً در محدودۀ فیزیولوژیک نمی باشد.
1. Delaney MP, Lamb EJ: Kidney disease. In: Rifai N, Horvath AR, Wittwer CT, eds. Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. 6th ed. Elsevier; 2018:1308-1309.
2. Toffaletti J: Electrolytes. In: Dufour DR, Rifai N, eds. Professional Practice in Clinical Chemistry: A Review. AACC Press; 1993.